PL.png EN.png spacer
spacer

header Bieszczadzki
Park Narodowy

Serwis internetowy

ppn.pnglogo-mab.pnglogo-medal.pngWorld_Heritage_Logo_global.png
header
bip.png
Menu główne
Bieszczadzki PN
Przyroda BdPN
Plan ochrony
Ochrona przyrody
Nauka
Edukacja
Turystyka
Przetargi
Mapy - GIS
Galerie
Poczta
Projekty unijne
Fundusze Szwajcarskie
Fundusz Leśny
Współpraca PL-SK
Fundacja PGE
Natura 2000
Biuletyn BdPN
Praktyki studenckie
Wolontariat
Archiwum wiadomości
Wydawnictwa
Wyd. naukowe Wyd. edukacyjne
Obszar pobierania
Wyszukiwarka
Logowanie





Nie pamiętam hasła
Konto? Zarejestruj się!
Panel Rys pedzelek okienko.jpg

WOKOL-KREMENAROSA-BANER.jpg
duza_rodzina.png
Folder
folder.jpg
 
Bieszczadzki PN arrow Przyroda BdPN arrow Zbiorowiska roślinne połonin

Zbiorowiska roślinne połonin
07.06.2005.
Zbiorowiska roślinne bieszczadzkich połonin nie były w latach wcześniejszych bliżej scharakteryzowane. Fragmentaryczne informacje, o połoninach odnaleźć można było w opracowaniach poświęconych zagadnieniom pokrewnym tj. zbiorowiskom leśnym (Zarzycki 1963), florze roślin naczyniowych (Jasiewicz 1965), glebom leśnym (Adamczyk, Zarzycki 1965) oraz łąkom i pastwiskom (Pałczyński 1962).

Niektóre problemy fitogeograficzne tego regionu omówili Pawłowski (1948) i Zemanek (1991a). Wymienieni wyżej autorzy dostarczają w swoich publikacjach wiele cennych informacji dotyczących:

- ekologicznych, geograficznych i historycznych uwarunkowań występowania roślin na połoninach,

- rozmieszczenia i zagęszczenia gatunków,

- wyrywkowych informacji o niektórych zespołach połoninowych.

Ogólne zależności pomiędzy morfologią pasm górskich, a rozmieszczeniem zbiorowisk połoninowych w Bieszczadach scharakteryzował Jenik (1983). Porównując zbiorowiska bieszczadzkich połonin ze zbiorowiskami innych pasm karpackich warto przeanalizować opracowania z Gór Czywczyńskich (Pawłowski, Walas 1948). Brakuje prac poświęconych zbiorowiskom połonin, zarówno z okresu ich pasterskiego użytkowania, jak też z okresu gdy po zaprzestaniu wypasu zachodziły tu istotne i bardzo dynamiczne przeobrażenia w składzie i strukturze zbiorowisk. Badania nad zbiorowiskami w słowackich Karpatach Wschodnich (Hadač i in. 1988), dotyczą przyszczytowych polan pasma granicznego, na ogół o antropogenicznym pochodzeniu. Zbiorowiska na tych polanach jedynie w niewielkim stopniu nawiązują do zbiorowisk połoninowych.

Podstawowe badania bieszczadzkich połonin, wykonane zostały w latach 1981–1995. Obejmują one szczegółową charakterystykę zbiorowisk roślinnych, z tabelami fitosocjologicznymi i opisami tendencji dynamicznych (Winnicki 1993a, 1999). Wyniki tych badań pozwoliły na wykonanie dla potrzeb planu ochrony BdPN, mapy fitosocjologicznej połonin w skali 1:5000. Opracowane zostały też gleby połoninowych zbiorowisk roślinnych (Skiba, Winnicki 1995).
Zbiorowiska piętra połonin w szczególny sposób wzbogacają różnorodność biocenotyczną BdPN. Po ustaniu wypasu, w wyniku wtórnej sukcesji odtworzyły się tu zespoły i zbiorowiska, których nie znajdziemy na rozległych obszarach intensywnie wypasanych połonin w pozostałych pasmach Karpat Wschodnich. W Bieszczadach opisano ok. 40 zbiorowisk połoninowych. Ich rozmieszczenie na połoninach nie jest przypadkowe i zależy od czynników, naturalnych, historycznych i antropogenicznych. Zbiorowiska połoninowe można połączyć w trzy grupy:

1. zbiorowiska zaroślowe połonin.

2. połoninowe zbiorowiska traworoślowe, ziołoroślowe i krzewinkowe.

3. zbiorowiska alpejskie: murawy, bażyniska, borówczyska, torfowiska i zbiorowiska szczelin i półek skalnych.

Wymienione grupy zbiorowisk w okresie przed pasterskim tworzyły na połoninach wyraźne piętra wysokościowe. Ponad górną granicą lasu, która przebiegała wyżej niż obecnie, rozciągał się stosunkowo szeroki pas zarośli, które w wyższych położeniach rozrzedzały się i przechodziły w pas traworośli i ziołorośli, wśród których występowały niewielkie płaty borówczysk. Ponad tymi zbiorowiskami, już na najwyższych grzbietach i kopułach szczytowych występują siedliska dla typowych zbiorowisk alpejskich. Pasterstwo przyczyniło się do likwidacji piętra  zarośli. Miało one też duży wpływ na zmianę składu gatunkowego traworośli i ziołorośli oraz negatywnie oddziaływało na przyszczytowe zbiorowiska alpejskie. Gospodarka pasterska przyczyniła się do znacznego wzrostu powierzchni bliźniczysk czyli pastwisk z bliźniczką psią trawką. Pół wieku po ustaniu wypasu można zaobserwować jak przyroda powraca powoli do naturalnego porządku.

Powierzchnia wschodniokarpackiego bliźniczyska Hypochoeridi uniflorae-Nardetum stricte, które Pałczyński (1962) opisał jako zespół wschodniokarpackiej psiary Nardetum carpaticum orientale zmniejszyła się do niewielkich, rozproszonych oczek. Połoniny opanowane zostały przez traworośla. Największe powierzchnie zajmuje zespół z trzcinnikiem leśnym Tanaceto-Calamagrostietum arundinaceae, występujący na zboczach o większym nachyleniu. Wśród panującego trzcinnika leśnego w zbiorowisku tym występują często barwnie zakwitające gatunki roślin jak: złocień podbaldachowaty Tanacetum corymbosum subsp. clusii, prosienicznik jednogłówkowy Hypochoeris uniflora, goździk skupiony Dianthus compactus, wężymord różowy Scorzonera  rosea, czosnek siatkowaty Allium victorialis itp. Na zboczach o niewielkim nachyleniu i na wypłaszczeniach rozległe łany tworzy traworośle wiechlinowo-śmiałkowe – zespół Poo chaixi-Deschampsietum caespitosum, opisany z Gór Czywczyńskich przez Pawłowskiego i Walasa (1948). Wsród tego typu zbiorowisk występują borówczyska z goryczką trojeściową Vaccinietum myrtilli gentianetosum asclepiadeae, a wokół rumowisk skalnych borówczysko z różą alpejską Vaccinietum myrtilli rosetosum pendulinae. Na glebach wilgotniejszych i żyźniejszych – próchniczno-glejowych, wykształca się wschodniokarpacki zespół kwiecistych ziołorośli połoninowych z pełnikiem alpejskim Trollio altissimae-Knautietum dipsacifoliae. W rejonie Rozsypańca Stińskiego spotykamy ziołorośla z wschodniokarpacką ciemiężycą białą Veratrum album. W niższej strefie połonin często pojawiają się płaty z panującym szczawiem alpejskim zaliczane do zespołu Galeopsidi speciosae-Rumicetum alpini. W pobliżu źródełek na silnie uwilgoconych glebach występuje młaki połoninowe. Zajmują one bardzo małe, rozproszone powierzchnie, są jednak zbiorowiskami najbogatszymi w gatunki. Powyżej górnej granicy lasu postępuje proces wtórnej sukcesji i odtwarzają się zbiorowiska krzewiaste, prawie wyeliminowane w okresie pasterskim.

Na zboczach eksponowanych ku północy, względnie chłodnych i wilgotnych odtwarzają się zarośla jarzębinowe z wietlicą alpejską zaliczane do nowo opisanego podzespołu Athyrio distentifoliae-Sorbetum alnetosum viridis, a na zacienionych rumowiskach u podnóża skalnych grzebieni wykształcił się rzadki zespół zarośli jarzębinowych z narecznicą szerokolistną Dryopteridi dilatatae-Sorbetum aucupariae. Na zboczach południowych, przesuszanych przez ciepłe wiatry, odtwarzają się zarośla jarzębinowe z trzcinnikiem leśnym Calamagrostis arundinacea-Sorbus aucuparia. Na stromym zboczu Tarnicy, gdzie w podłożu znajdują się warstwy wodonośne poprzecinane uskokami, co sprawia, iż woda gruntowa zwilża glebę, wykształcił się płat zarośli wierzbowo-olszowych Salix silesiaca-Alnus viridis. Przy potoczkach i źródełkach oraz w miejscach wysięków wód śródpokrywowych, wykształcają się płaty zespołu zarośli olszy zielonej Pulmonario filarszkyanae-Alnetum viridis opisanego w Górach Czywczyńskich przez Pawłowskiego i Walasa (1948).

Zbiorowiska alpejskie w waloryzacji zasobów przyrodniczych BdPN uzyskują najwyższą rangę ponieważ zajmują stosunkowo najmniejsze powierzchnie w najwyżej położonych, przyszczytowych częściach połonin i w nich głównie zlokalizowane są stanowiska rzadkich gatunków wysokogórskich, w tym wielu wschodniokarpackich. Spośród tej grupy zbiorowisk, zlokalizowanych na płytkich inicjalnych glebach (litosolach), należy wymienić murawę z kostrzewą niską i pięciornikiem złotym Potentillo aureae-Festucetum airoides, naturalne zbiorowiska szczelin i półek skalnych, borówczysko bażynowe Empetro hermaphroditi-Vaccinietum myrtilli, borówczysko połoninowe z kostrzewą niską - Vaccinietum myrtilli festucetosum airoidae. a także alpejskie torfowiska połoninowe z bażyną obupłciową Empetrum hermaphroditum-Sphagnum nemoreum.
Większość połonin w BdPN objęta jest ochroną ścisłą, co pozwoli na obserwację naturalnych procesów wtórnej sukcesji, które zachodzą tu po okresie zmian jakie w przeszłości wniosła na połoninach gospodarka pasterska.  
 
spacer
Nowości
Infrastruktura i Środowisko
lawiny.jpg
facebook-baner.pnginstagram-baner.png

android_baner.jpg

GORNY_SAN_BANER.jpg

Infrastruktura
infrastruktura_bdpn_m.png
monitoring.png

filmy2.png

Filmy:

 

audiobook2.png

Audiobooki:

 




Ministerstwo Klimatu i Środowiska n2000.png nfos-dofinansowano.png Lasy Państwowe plsk-boczny.png

Administrator: Maciej Leń

© 2024 Bieszczadzki Park Narodowy

Deklaracja dostępności

Joomla! is Free Software released under the GNU/GPL License.
spacer